Trátase da afiliación que se vai empregar para asignar as características da relación laboral (tipo de contrato, tipo de xornada, actividade económica e grupo de cotización) á persoa cotizante, na estatística Bases de cotización no Réxime Xeral da Seguridade Social por concello de residencia da persoa afiliada. Para determinar cal é a afiliación principal, utilízanse os seguintes criterios:

• En primeiro lugar, a de maior duración no mes de referencia.
• No caso de empate en duración en dúas ou máis afiliacións, selecciónase aquela coa base de cotización de maior importe no mes de referencia.
• No caso de empate nos dous criterios anteriores, isto é, que a persoa conte con dúas ou máis afiliacións de igual duración e igual base de cotización no mes de referencia, selecciónase a afiliación na que o código de conta de cotización teña un valor numérico superior.

A base de cotización para as diversas continxencias e situacións amparadas pola acción protectora do Sistema da Seguridade Social está constituída pola remuneración total, calquera que sexa a súa forma ou denominación, que con carácter mensual teña dereito a percibir a persoa traballadora ou asimilada, ou a que efectivamente perciba de ser esta superior, por razón do traballo que realice. Esta denominación aplícase a case todos os réximes que integran o Sistema da Seguridade Social. Non obstante, para as persoas que cotizan ao Réxime Especial de Autónomos/as non depende estritamente da remuneración real que perciban polo desempeño das súas actividades, senón que o Sistema lles ofrece a posibilidade de escoller o importe mensual polo que van cotizar, dentro duns límites mínimo e máximo. Os ditos valores son fixados cada ano polo Ministerio de Inclusión, Seguridad Social y Migraciones.

A afiliación ao Sistema da Seguridade Social é obrigatoria para todas as persoas incluídas no campo de aplicación da Seguridade Social e única para toda a vida do traballador ou da traballadora e para todo o sistema, sen prexuízo das baixas, altas e demais variacións que con posterioridade á afiliación poidan producirse. É dicir, o traballador ou a traballadora afíliase cando comeza a súa vida laboral e se dá de alta nalgún dos rexímenes do Sistema da Seguridade Social. Esta situación denomínase alta inicial. Se cesa na súa actividade será dado ou dada de baixa pero seguirá afiliado ou afiliada en situación de baixa laboral. Se retoma a actividade producirase unha alta denominada alta sucesiva a efectos estatísticos, pero non terá que afiliarse novamente, dado que, como xa se indicou, a afiliación é única para toda a vida do traballador.

• Na Mostra continua de vidas laborais. Información de carácter anual (transversal) contabilízase o número de traballadores e traballadoras que estiveron afiliados e afiliadas en alta laboral nalgún momento do ano de referencia.
• Para sa táboas de afiliacións á Seguridade Social facilitadas polo Ministerio de Inclusión, Seguridad Social y Migraciones, así como na estatística Afiliacións á Seguridade Social por concello de residencia da persoa afiliada, contabilízase o número de afiliacións. Hai que ter en conta que este número non se corresponde, necesariamente, co de persoas afiliadas, senón co de situacións que xeran a obriga de cotizar ao Sistema. É dicir, unha mesma persoa contabilízase tantas veces como situacións de cotización distintas teña, xa sexa porque ten varias actividades nun mesmo réxime ou en varios distintos.
• No caso da estatística de Bases de cotización no Réxime Xeral da Seguridade Social por concello de residencia da persoa afiliada trabállase co concepto de persoa cotizante, que se pode asimilar ao de persoa afiliada; polo tanto, cada persoa contabilizarase unha soa vez, sendo preciso determinar, no caso dos cotizantes con máis dunha afiliación no mes de referencia, cal se vai considerar a “afiliación principal”.

Enténdese como traballador e traballadora por conta propia ou autónomo/a, aquela persoa que realiza de xeito habitual, persoal e directa unha actividade económica a título lucrativo, sen suxeición por ela a un contrato de traballo e aínda que utilice o servizo remunerado doutras persoas, sexa ou non titular dunha empresa individual ou familiar. Presuporase, salvo proba do contrario, que a persoa afiliada é un traballador ou traballadora por conta propia ou autónomo/a se ostenta a titularidade dun establecemento aberto ao público como propietaria, arrendataria, usufrutuaria ou outro concepto análogo. Estarán incluídos neste réxime especial, entre outras, as seguintes categorías de traballadores e traballadoras:

• Traballadores e traballadoras maiores de 18 anos que, de forma habitual, persoal e directa, realizan unha actividade económica a título lucrativo, sen suxeición a contrato de traballo.
• O cónxuxe e familiares ata o 2º grao inclusive por consanguinidade, afinidade ou adopción que colaboren co traballador ou coa traballadora autónoma de forma persoal, habitual e directa e non teñan a condición de asalariados/as.
• Os escritores e as escritoras de libros
• Profesionais que exerzan unha actividade por conta propia, que a incorporación a un Colexio Profesional cuxo colectivo se integrara no Réxime Especial de Traballadores/as Autónomos/as.
• Os socios e as sociais de sociedades regulares colectivas e de sociedades comanditarias.
• Os socios e as socias traballadoras das Cooperativas de Traballo Asociado, cando estas opten por este réxime nos seus estatutos.
• Comuneiros/as ou socios/as de comunidades de bens e sociedades civís irregulares.
• Quen exerza funcións de dirección e xerencia que implique o desempeño do cargo de conselleiro/a ou administrador/a, ou preste outros servizos para unha sociedade mercantil capitalista, a título lucrativo e de forma habitual, persoal e directa, sempre que posúa o control efectivo, directo e indirecto, daquela.
• Os socios e socias traballadoras das sociedades laborais, cando a súa participación no capital social (xunto co do seu cónxuxe e parentes, cos que conviva) acade ao menos o 50%.

No réxime especial do mar están incluídos:

• Traballadores por conta allea, retribuídos a salario ou á parte, empregados en calquera das actividades seguintes:
  • Mariña mercante
  • Pesca marítima en calquera das súas modalidades.
  • Extracción doutros produtos do mar.
  • Tráfico interior de portos e embarcacións deportivas e de recreo.
  • Traballos de carácter administrativo, técnico e subalterno das empresas dedicadas ás actividades anteriores.
  • Traballo de estibadores portuarios.
  • Servizo auxiliar sanitario e de fonda e cociña prestado aos emigrantes españois a bordo das embarcacións que os transportan.
  • Persoal ao servizo das confrarías de pescadores e as súas federacións e das cooperativas do mar.
  • Calquera outra actividade marítimo-pesqueira que a súa inclusión neste réxime sexa determinada polo Ministerio de Trabajo e Inmigración.
• Os armadores de embarcacións que sexan de máis de 10 toneladas ou leven enrolados máis de cinco tripulantes, se figuran no rol e perciben como retribución polo seu traballo unha participación no "Monte Menor" ou un salario como tripulante, quedan asimilados a traballadores por conta allea, salvo para os efectos de desemprego.
• Traballadores por conta propia que realizan de xeito habitual, persoal e directa, algunha das actividades que a continuación se enumeran, sempre que a mesma constitúa o seu medio fundamental de vida:
  • Armadores de embarcacións que non excedan as 10 toneladas de rexistro bruto, non leven máis de cinco persoas enroladas incluído o armador, e nas que este vaia enrolado como técnico ou tripulante.
  • Os que se dediquen á extracción de produtos do mar.
  • Os redeiros que non realicen as súas faenas por conta dunha empresa pesqueira determinada.
• Tamén se poden incluír o cónxuxe e os familiares, hasta o segundo grado de consanguinidade, afinidade ou adopción do traballador autónomo, se traballan, conviven e dependen economicamente de el, salvo proba de que son traballadores por conta allea

É a proporción de afiliacións no Réxime Especial de Autónomos e Autónomas que seguen en alta laboral a último día hábil do período considerado (1 ano despois, 2 anos despois, etc.) en relación a todas as afiliacións que se deran de alta neste réxime no ano de referencia.

Son as siglas de traballador ou traballadora autónoma economicamente dependente. A súa definición exacta ven fixada na Lei 20/2007, do 11 de xullo, do Estatuto do traballo autónomo. A grandes trazos, son aquelas persoas que realizan unha actividade económica ou profesional por conta propia, a título lucrativo e de forma habitual, persoal, directa e predominantemente para outra persoa física ou xurídica, da que dependen economicamente por percibir desta, ao menos, o 75% dos seus ingresos por rendementos do traballo e de actividades económicas ou profesionais.